NRC Handelsblad

Wat een tijd om te mogen (be)studeren

Column
Louise O. Fresco

Eén ding heeft de crisis heel duidelijk gemaakt: de rol van wetenschap is essentieel in verstandig handelen. Ook al is de kennis nog lang niet compleet of eenduidig, regeringen in de meeste landen kiezen nu radicaal voor een evidence-based beleid. En dat zou elan moeten geven aan alle jongeren die nadenken over wat ze willen studeren. Studiekeuze bepaalt een belangrijke deel van je toekomst. Covid-19 roept zoveel spannende vragen op dat je er een leven lang mee bezig kunt zijn.

Als ik nu een studierichting moest kiezen, dan wist ik het wel. Dan wierp ik me op de exacte en levenswetenschappen. Want hoe is het mogelijk dat enkele tientallen nanometers viraal RNA voor zulke enorme fysieke ontwrichting zorgt? Waarom ontstaat die soms fatale overreactie van het immuunsysteem op dit coronavirus wel bij de mens en bij dieren niet? Hoe verklaren we precies de hogere sterfte bij mannen en mensen van Afro-Amerikaanse afkomst, spelen genetische factoren ook een rol? Welke mogelijkheden hebben we om het virus uit te schakelen na infectie? Werkt het hemoglobine van een wadpier om patiënten meer zuurstof te geven?

Hoe kunnen we met kunstmatige intelligentie voorspellen welk vaccin het meest kans van slagen heeft? Hoe kunnen we synthetische virussen zo snel maken dat we niet alleen een model hebben om anti-virale middelen op te ontwerpen maar ook begrijpen hoe eventuele mutaties werken?

Waar zijn baanbrekende technologieën zoals massaal gebruik van UV-licht of vetoplossend schuim voor ontsmetting van handen en oppervlaktes? Heeft het zin alle verpakkingen van een chip te voorzien zodat besmetting traceerbaar is, of is dat juist een verspilling van geld omdat het virus niet actief blijft? Kunnen we betere klinische, statistische en epidemiologische modellen maken?

Als ik nu een studierichting moest kiezen, dan wist ik het wel. Dan wierp ik me op de geestes- en sociale wetenschappen. Welke individuen gaan het meest succesvol om met eenzaamheid, angst en onzekerheid? Kunnen we hierbij iets leren uit het verleden, of is onze huidige wereld zo complex dat geen vergelijking mogelijk is? Zijn mensen intrinsiek, in hun emoties en verlangens, niet wezenlijk veranderd sinds de tijd van Odysseus en Gilgamesj? Hoe gaat een samenleving om met de combinatie van controle en solidariteit? Leren we daar iets van Dickens en Solzjenitsjyn? Hoe kan een overheid burgers voorbereiden op het noodzakelijke gebruik van een ‘traceerapp’? Wat zijn de ethische en praktische afwegingen daarbij? Moeten dergelijke apps verplicht worden, net als belasting- of verkeersregels en hoe dwing je dat af? Maar wat is de juridische basis daar dan van en hoe beschermen we burgers tegen een alwetende staat? Is privacy een individueel of een publiek goed?

Wat voor beelden en verhalen passen bij een gedragsverandering die niet onmiddellijk in het eigen belang is? Helpt kunst ons het lot te aanvaarden of is dat de verkeerde vraag? Hoe moet de publieke gezondheidszorg worden ingericht om de arme en kwetsbare groepen en landen te beschermen? Als chronisch zieken hogere mortaliteit hebben, helpt preventie van chronische ziekten via voeding en levensstijl? Moeten we doorstoten naar meer radicale veranderingen in de economie of zou dat nog meer ontwrichting veroorzaken?

Ondanks alle tragiek is dit een ongekend spannende periode. De uitkomst is verre van duidelijk. Maar dit weet ik wel: alle pandemieën uit het verleden werden beheersbaar door een combinatie van kennis en technologie uit alle vakgebieden. Studeer dat waar je hart naar uitgaat. Ieder antwoord is welkom.

Deze column is verschenen in NRC handelsblad op 20 april 2020