NRC Handelsblad

Blijf thuis, toerist: het Rijks staat ook online

Column
Louise O. Fresco

Tourist, go home! Een kreet die je steeds vaker hoort. De tolerantie van bewoners van Venetië, Praag, Barcelona, Dubrovnik of Amsterdam nadert zijn grenzen. Langzaam beseffen gemeenten dat de economische voordelen, voor zover ze niet al overdreven worden, beperkt opwegen tegen de nadelen. Voor lokale maatregelen – beperken short stay en tweede woningen, geografische en temporele spreiding, wandelen in centra, beperken tijdsduur toegang drukbezochte plaatsen – is intussen al gepleit. Mijn stokpaardje: leg eetwinkels in binnensteden aan banden en bestempel bepaalde gebieden tot food free-zones, terwille van de gezondheid van toerist en stadsbewoner. En dwing eetwinkels tot voldoende gezonde alternatieven. Ook komt er een lobby op gang om vliegen, dus kerosine, niet langer vrij te stellen van belasting op vervuiling (en straks CO2). Andere ongewenste neveneffecten, zoals inefficiënt watergebruik voor zwembaden en golfbanen krijgen langzamerhand aandacht.

Terwijl de werkelijke kosten nergens volledig in kaart zijn gebracht, laten alle projecties zien dat toerisme een van de grootste en snelst groeiende sectoren blijft met een jaarlijkse groei van 4 procent. In delen van Azië loopt dat op tot 11 procent. Bevolkings- en welvaartsgroei maakt van iedereen een potentiële toerist. De World Tourism Organisation (UNWTO) verwacht in 2030 1,8 miljard toeristen, ondanks terrorisme en internationale spanningen. In 1970 waren er 250 miljoen toeristen, nu 1,2 miljard. Ooit was reizen voor je plezier het voorrecht van de westerse happy few, nu zijn er overal generaties die goedkoop vliegen en Airbnb als mensenrecht zien.

Toerisme is een sector die we niet ongereguleerd kunnen laten groeien. Net zo goed als we in de laatste 25 jaar de liberalisering van de wereldhandel langzamerhand leren te begeleiden met maatregelen die veilige arbeidsomstandigheden, voedselveiligheid en milieu waarborgen, zo zullen we ook regels voor toerisme moeten bedenken. Dat zal niet populair zijn, zeker niet bij millennials. Toch denk ik dat een internationaal verdrag voor toerisme onvermijdelijk wordt.

Een eerste stap zou zijn als onder de auspiciën van de UNWTO een aantal rondetafels wordt georganiseerd met de belangrijkste spelers: vertegenwoordigers van het reisbedrijfsleven, vliegmaatschappijen, nationale en lokale overheden, milieu- en consumentenorganisaties. Daar moeten kwesties als milieuschade, arbeidsomstandigheden, risico op ziektes voor mens, dier en plant, maar ook branding en keurmerken (bijvoorbeeld voor duurzaam en ecotoerisme) bepaald worden.

Met dergelijke rondetafels is voor specifieke handelssectoren zoals palmolie goede, zij het trage voortgang geboekt.

in 2011 in samenwerking met de Uffizi in Florence, de Met in New York en de Tate in het Verenigd Koninkrijk kunstwerken online zette, leek dat een pover substituut voor de echte ervaring. Maar inmiddels is museumbezoek zélf verworden tot een glimp opvangen in het gedrang. Talloze musea maken nu afbeeldingen van geweldige kwaliteit beschikbaar. Op je gemak inzoomen, iets over de achtergrond lezen, een vergelijking met een ander werk maken. Ook bijzondere gebouwen en parken komen online.

Reizen verrijkt ontegenzeggelijk de geest. We zullen er de komende decennia aan moeten wennen dat je fysiek verplaatsen maar een van de manieren van reizen vormt. De mooiste reizen maak je straks in je eigen kamer, via virtuele rondleidingen door musea, stadscentra en natuurgebieden of het lezen van een boek. Binnenkort met authentieke geuren en geluiden. Tourist, stay home!

Deze column is verschenen in NRC handelsblad op 23 augustus 2017