الموسيقي فيروز Of, de muziek van de engel Fairouz

Louise O. Fresco

De kracht van Fairouz zit allereerst in wie zij is.

Dankzij de gulle gift van een op het laatste moment verkregen kaartje, mocht ook ik afgelopen zondag samen 700 andere Nederlanders in Carré naar het concert van de legendarische Libanese zangeres Fairouz. Over het uitzinnige enthousiasme van het publiek is al door vele recensenten geschreven. In alle kranten kreeg zij met haar ‘historische’ optreden de hoogste waardering voor haar ‘onsterfelijke’ muziek.

En toch… Als ik eerlijk ben, waren mijn muzikale ervaringen wat gemengd. Ik vond niet alles even expressief, zelfs aan de vlakke kant, de instrumentale begeleiding nogal simpel, ook ritmisch door de wat dreunende vierkwartsmaat. Ik heb daarom de laatste dagen veel van haar opnames beluisterd. Haar stem is licht en zuiver, en wordt altijd ondersteund door een of meer instrumenten in het orkest. Er zijn mooie solo’s van fluit, Arabische luit en accordeon (een “westers” instrument met een zeer passende klankkleur). Maar heel bijzonder lijkt de muziek zelf niet. De kracht van Fairouz zit allereerst in wie zij is.

Fairouz is een van de weinige, en misschien wel het enige levende symbool in het Midden Oosten van iemand die boven de partijen staat. Tijdens de burgeroorlog in Libanon is zij niet opgetreden. Maar haar belang stijgt ver uit boven Libanon. Haar muziek verbindt Marokko met Iraq, Turkije met Algerije. In een regio waar het gesproken Arabisch en historische twisten zovele barrières vormen, is iedereen op gegroeid met de liedjes van Fairouz. Ook hier geldt dat bijzondere effect van de onmiddellijke herkenning dat muziek, meer dan iedere andere kunstvorm heeft. Je hoeft maar een noot te horen, of je weet al wat er zal volgen. Muziek raakt ons snel en direct. Dat weet Fairouz, en dat ervaart het publiek, telkens opnieuw.

Haar pure, bijna bovennatuurlijke karakter benadrukt Fairouz in haar enscenering en kleding, die bijna religieus en in ieder geval plechtstatig aandoen. Haar manier van zingen is statisch, niet alleen nu als gevolg van haar leeftijd, maar dat was altijd al zo. Zie bijvoorbeeld een oudere opname als deze:

http://youtu.be/OI7MrdcUAfM

Helaas waren in Carré haar teksten niet toegankelijk. Hoewel ik wel wat voor de hand liggende woorden kan oppikken, kan ik de hele tekst niet verstaan – iets wat trouwens veel Nederlanders van allochtone afkomst met mij delen, tenzij zij de teksten al kennen. Het is daarom een gemis dat de Carré niet, net zoals bij de opera gebruikelijk is, de liederen van boventiteling heeft willen voorzien. Daardoor hebben velen de aantrekkelijke poezie gemist over de eeuwige thema’s van liefde, smachten en wachten. Mijn favoriet in deze is: ”Ik wacht op jou/houd van jou in de zomer, ik wacht op jou in de winter…”:

http://youtu.be/ksZPJWTHzAk

De grootste verrassing van Fairouz ontdek ik pas na een paar dagen: sluipenderwijs is zij bezig mijn muzikale aarzelingen te overwinnen. Naarmate ik meer van haar hoor, raak ik steeds verslaafder, en betreur het elke keer als haar, altijd korte, liedje al is afgelopen. De de eeuwige Engel van Libanon overwint me – en U ook?

Dit blog is verschenen in NRC.nl op 29 juni 2011

Download pdf: الموسيقي فيروز Of, de muziek van de engel Fairouz (blog)